Osmanlı nın kuruluş dönemine ait 700 yıllık tarihi Kandıra Ağaçağıl Camii yeniden gün ışığına çıkarıldı.Kandıra ya bağlı Ağaçağıl Köyü’nde, bulunan Osmanlı nın kuruluş dönemine ait 700 yıllık tarihi Ağaçağıl Caminin, Kandıra Belediyesi tarafından restorasyonu yapıldı. Restarosyondan önce defineciler tarafından zarar gören tarihi yapı böylece yeniden gün ışığına çıkmış oldu.

Anıtlar Yüksek Kurulunca, Kültür ve Tabiat Varlığı olarak 2010 yılında tescillenen caminin 2015 yılında Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından restarosyon projeleri hazırlandı. 2017 – 2019 yıllarında Kandıra Belediyesince restore edildi.

Kocaeli Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı tarafından ödeneği sağlanmış olup Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu onaylı projeler doğrultusunda tamamlanmıştır.

Restorasyonu tamamlanan Tarihi Ağaçağıl Camii Osmanlı nın ilk dönemlerinde yapılan güzel eserlerden biridir.Kandıra bölgesinde 16.yy da inşa edilen cami kareye yakın dikdörtgen planlı olup ahşap, taş ve tuğla kullanılarak aslına uygun olarak yeniden yapılmıştır.

1400 lü yıllarda başlayan defin geleneğinin ilk örneklerinden birini temsil eden cami etrafında çok sayıda tarihi mezar da bulunuyor.

10-15  km uzaklıktaki köylerden cuma namazına ve bayram namazlarına gelinen  caminin ibadete açılması mahalle halkı ile tüm çevre köyleri tarafından  memnuniyetle karşılandı.

TAHRİR DEFTERLERİNE GÖRE XVI. YÜZYILDAKOCAELİ SANCAĞINDA DİNÎ HAYATIN İZLERİ Mehmet Salih Erpolat Müslümanlar için camiler dinî hayatın en önemli unsuru, inancını yaşadıkları hürriyetlerinin göstergesi olan mabettir. Cami, tarihte bağımsız Müslüman toplum ve devletlerde mabet, eğitim-öğretim ve kültür merkezi olmanın yanında devletin bir müessesesi olarak siyasî, kamu yönetimi, adalet hizmetlerinin sağlanması ve askerî amaçlarla da kullanılmıştır.     Cami veya Cuma kılma Osmanlı şehri için pazarın kurulmasıyla beraber şehir olmanın alameti olarak kabul edilmektedir.     Bu itibarla günümüz anlayışından farklı olarak imamın görev yaptığı her yerde Cuma namazı kılınmazdı. Cuma namazları belli yerlerde ve belli şartları haiz mekânlarda kılınırdı.      Bunun en önemli göstergesi caminin bulunduğu beldenin şehir ve “bâzâr durur” yer olması gerekirdi. Her köy ve mezrada cami bulunmuyordu. Bu bakımdan XVI. yüzyılda Kocaeli dâhilinde cami sayısı tahmin edilenden daha azdı. Kocaeli’deki camiler daha çok kaza merkezlerinde yer alıyordu. Camilerin olduğu köyler de vardı. Camilerin olduğu köyler, tahrir kayıtlarına yansımasa da, muhtemelen pazar kurulan yerlerdi. Böylece camiler her gün olmasa bile cuma ya da pazar kurulan günlerde kaza halkını bir araya getirme işlevini görüyordu.  Kocaeli’de XVI. yüzyılda tahrir kayıtlarına yansıyan yirmi cami mevcuttu. İznikmid’de (İzmit) iki, Gebze’de dört, Kandıra’da iki,İznik’te dört, Gebze’ye bağlı Üsküdar’da iki, Şile’de bir, Ada (Adapazarı) kazasında bir, Kandıra’nın Araman köyünde bir, Sapanca’da bir, İznik’in Solöz köyünde bir cami kaydının olduğu müşahede edilmektedir.    1530’da Kandıra kazasının merkezinde (nefs) 2 imam, 1 müezzin ve 2 muhassıl vardı. Kandıra kazasına bağlı 108 köyde ise 44 imam 4 hatip, 1 muallim, 1 muarrif 73 muhassıl vardı.  Mescitlerin mahalleye veya belli bir zanaatkâr zümreye hizmet veren vakit namazlarının kılındığı küçük mekânlar olmasının yanında buradaki görevlilerin Ramazan aylarında ve kandiller gibi özel gün ve gecelerde icra edilen hatm-ı şerif, ‘aşr-ı Kur’an, Yasin suresinin okutulması, çocuklara Kur’an öğretimi gibi faaliyetlerin mekânı durumundaydı. Mescitler bu yönüyle ibadethane olmanın yanında sosyalleşme ve dinin kültür hâline gelmesinde etkili olan müessese durumundaydı.   Kocaeli Sancağı’nda XVI. yüzyılda, kayıtlara geçtiği kadarıyla, 51 mescit mevcuttu.Bunların on ikisi köylerde, Ayşe Hatun ve Davudoğlu mescitlerinin bulundukları yerleşim yeri hakkında ise kesin bir kanaate varılamadı, geriye kalan 37 mescit ise kaza merkezlerinde bulunuyordu

TARİHTE BÖLGENİN İSMİKocaeli bölgesinde ağaçlar bölge ismi olarak da yer etmiştir. Mesela Kocaeli sancağının bir kazasının adı Ağaçlı idi. 1831 nüfus sayımlarında 1732 erkek nüfusu kaydedilen bu kaza, 1890 yılında idari olarak Kandıra’ya bağlıdır.Tahir Sezen’in Osmanlı Yer Adları Sözlüğü isimli kitabında Ağaçlı, 1887 yılında Hüdavendigar vilayetine bağlı olan Kocaeli sancağı içerisinde bir kaza olarak geçmektedir.Nuri Akbayar ise, “Osmanlı Yer Adları Sözlüğü” isimli kitabında Ağaçlı’yı 1970 yılında Kocaeli-Kandıra-Akçaova-Akçaağıl (Akçaağıl-Ağaçağıl) köyü olarak vermiştir.Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Ağaç Denizi KocaeliResül  NARİN